Pierwszych piętnaście żywotów Harry’ego Augusta – Claire North

A co jeśli stałbyś się z niewiadomych przyczyn wybrańcem i byłbyś śmiertelny i nieśmiertelny jednocześnie?

Brzmi jak pomysł szaleńca, ale na takowy wpadła Claire North. Główny bohater jej najnowszej książki Pierwszych piętnaście żywotów Harry’ego Augusta zawsze rodzi się w 1919 roku i umiera po około 70 latach, a po tym… przychodzi na świat znowu, pamiętając swoje poprzednie życia.

I nie jest w tym jedyny. Taki los spoczywa na kalaczakrach inaczej zwanych ouroboraninami. Ludzi, którzy rodzą zawsze się w tym samym roku i umierają w podobnym wieku, prawie zawsze na to samo. Mają kontakt z poprzednimi i następnymi pokoleniami. Widzą i wiedzą więcej niż linearni, a mimo wszystko, nie mogą nic zmienić w historii. Muszą więc przeżywać cały czas wojny i inne konflikty, choć może mogliby temu zaradzić. Wszystko toczy się swoim tempem, aż do momentu, gdy jeden z nich ma dosyć stagnacji i chce poznać losy wszechświata. A nie zrobi tego nie zmieniając losu wydarzeń.

— Interesuje się pan czasem?
— Złożoność i prostota — odpowiedział. — Czas był prosty, jest prosty. Możemy go dzielić na proste części, mierzyć, jeść obiad o ustalonej godzinie, pić whisky, obserwując upływ czasu. Możemy wykorzystać czas matematycznie. Zastosować jako narzędzie do opisu obserwowalnego wszechświata, a jednak gdyby nas poproszono, żebyśmy prostym językiem wytłumaczyli dziecku jego naturę, jesteśmy bezsilni. W istocie rzeczy wydaje się, że potrafimy go tylko marnować. To wychodzi nam najlepiej. [s.89]

To nie jest tak, że North odpowiada na pytanie, co by było, gdyby wojna – jedna albo druga – potoczyłaby się inaczej albo w ogóle by do nich doszło. Nie, nie, nie. Nie mamy tutaj wielkich zmian w historii przez pierwsze kilka żyć głównego bohatera. Sytuacja zmienia się dopiero w jedenastym życiu.

Zamiast wielkich zmian jest okazja do przedstawienia portretów psychologicznych różnych ouroboran. Jak żyją, jak zmienia się ich psychika przez setki lat życia w tych samych czasach, co robią, do czego dążą i jak sobie z tym wszystkim radzą. Dla nas wojny są czymś, czego nie można nawet opisać słowami, choć bardzo się staramy – „straszne”, „niewyobrażalne”, „bolesne”, choć każdy wie, że są tak naprawdę puste i nic nieznaczące w tym wypadku.

A co czuje osoba, która jest świadkiem wojny po raz piąty czy dziesiąty? A no właśnie, reakcje są różne, o czym można się przekonać czytając Pierwszych piętnaście żywotów Harry’ego Augusta. Autorce udało nakreślić naprawdę bardzo udane portrety psychologiczne, bo oprócz głównego bohatera możemy poznać punkt widzenia kilku innych ouroboran.

— Doktorze August, najgorsza jest samotność w tłumie. Człowiek może kiwać głową, uśmiechać się, normalnie rozmawiać z innymi, ale udawanie sprawia, że jego dusza coraz bardziej oddala się od ludzi. [s.33]

Z jednej strony pomysł Claire North jest nowatorski i ciekawy, z drugiej strony dla mnie z lekka niejasny. Bo o ile rozumiem podróże w czasie, czy nawet reinkarnacje, to nie jestem w stanie pojąć odradzania się w jednym roku i cały czas w tych samych okolicznościach. To sugerowałoby na istnienie różnych rzeczywistości alternatywnych, a o tym nie ma mowy w książce. A nawet jeśliby te alternatywy istniały, to mimo wszystko… jak kalaczakry mogłyby pamiętać swoje poprzednie życia?

Z tego właśnie powodu Pierwszych piętnaście żywotów Harry’ego Augusta pozostaje dla mnie zagadką. Wiem jedno – naprawdę warto ją przeczytać. Nie jest to typowa powieść z gatunku fantastyka. Jest to swego rodzaju książka o ludzkiej psychice, filozoficznych i fizycznych rozważaniach, a także o historii z elementami powieści szpiegowskiej, kryminału i thrillera w jednym. Ja na pewno nie żałuję czasu spędzonego na lekturze, bo było to coś zupełnie innego, nowego i jak najbardziej interesującego.